Long March z Żagania. 79. rocznica wielkiej ewakuacji obozów jenieckich

Zobaczcie film z rekonstrukcji historycznej akcji Drewniany Koń w Żaganiu

Trasa Long March ma 80 km. Wiedzie z Żagania, a zaczyna się uroczystością pod pomnikiem jeńców. Wiedzie przez:

• Iłową,
• Lipną,
• Łęknicę,
• Bad Muskau
• do Sprembergu,

W Sprembergu jeńcy zostali załadowani do wagonów i rozwiezieni do innych obozów w głębi Rzeszy. Uczestnicy marszu pokonają trasę ewakuowanych w ciągu trzech dni. Po drodze odwiedzą miejsca, w których nocowali jeńcy. Między innymi kościół Chrystusa Króla w Iłowej.

Przez wiele lat w upamiętnieniu ewakuacji brali udział Air Commodore Charles Clarke, który jest prezesem Stowarzyszenia Byłych Jeńców Wojennych RAF i Andrew Wiseman. Niestety, obaj już odeszli. Generał Clarke zmarł 8 maja 2019, w wieku 95 lat. Andrew Wiseman zmarł w 2015 roku. Obaj wspominali własne przeżycia. Pan Andrew opowiadał nam o trzaskającym mrozie i sankach, które klecili jeńcy, żeby zabrać na nie swój niewielki dobytek.

Pozostały wspomnienia ludzi. Między innymi Williama Asha, Amerykanina, który służył w kanadyjskim lotnictwie (RCAF). Opowiedział on: „Podczas jednej z pierwszych nocy niemal padaliśmy ze zmęczenia, gdy dotarliśmy do jakiegoś małego miasteczka na zachód od Żagania, które nazywało się Freiwaldau (Gozdnica). Mieliśmy nadzieję znaleźć schronienie w korytarzach szkoły lub stodołach, ale przywódca lokalnej społeczności okazał się nazistą, który nie raczył zauważyć, że wojna zbliża się ku końcowi. Warczał na nas i złorzeczył oburzony myślą, że jego wioska może zostać skażona przez tych Luftgangsters i robił co mógł, aby utrudnić nam i strażnikom znalezienie miejsca na nocleg. Godzinami staliśmy w śniegu i niektórzy żołnierze, podobnie jak strażnicy, zaczęli odmrażać sobie stopy, ręce i twarze. W końcu niektórzy ludzie znaleźli zakwaterowanie w wiosce, podczas gdy reszta z nas pomaszerowała kolejne kilka kilometrów drogą do osady, gdzie zostaliśmy ściśnięci w ogromnej stodole”.

Ewakuację Stalagu Luft 3 rozpoczęto 27 stycznia 1945 roku, ok. 19.30. Jeńcy dostali 30 minut na przygotowanie do wymarszu. W rzeczywistości alianci wiedzieli o planowanym marszu kilka tygodni wcześniej, ale nie ujawniali tych planów. Żołnierze mieli czas na przygotowanie racji żywnościowych, spakowanie dobytku, czy budowę prymitywnych sanek do transportu niezbędnych rzeczy. Ewakuacja obozu przeciągnęła się w czasie. Sektor południowy (amerykański) ruszył dopiero po 22.00, a jeńcy z sektora wschodniego opuścili obóz około 6.00 następnego dnia.

Stalag VIIIC ewakuowano 8 lutego. Jeńcy, głównie Francuzi, zostali przeniesieni do Stalagu IXA Ziegenhain ponad 500 kilometrów od Żagania. Żołnierze musieli pokonać całą trasę pieszo, co zajęło im prawie miesiąc.

Czytaj również na naszym portalu