Piękne ulice Żagania! Czy bywacie na Łokietka, Traugutta, Kolejowej, czy Berka Joselewicza? Czy wiecie, co się stało z cmentarzem żydowskim?

Cmentarz mieścił się na tzw. Wrzosowym Wzgórzu (niem. Heideberg), a dzisiejsza ulica Berka Joselwiczna do niego prowadziła.
Cmentarz został założony w 1813 roku, ale wiadomo, że istniał już w średniowieczu. Nie jest tylko znana lokalizacja nekropolii średniowiecznej. W 1825 r. wdowa Hülse sfinansowała budowę muru cmentarnego. W 1838 r. w bezpośredniej bliskości miasto stworzyło cmentarz dla miejscowego więzienia dla kobiet, który został przeniesiony w późniejszych latach w okolice ul. Nocznickiego.

W czasie II wojny światowej cmentarz żydowski został zdewastowany. Andrzej Kirmiel z portalu Wirtualny Sztelt, Muzeum Polin zaznacza, że 2 września 1943 r. oglądał go nadprezydent skarbowy Dolnego Śląska Wapenhausen i wówczas stwierdził, że „cmentarz żydowski przedstawia obraz dewastacji. Wywrócone są wszystkie pomniki, a płyty nagrobne w większości potłuczone. Zniszczeń dokonują jeszcze teraz miejscowi młodociani”. Lokalni żagańscy historycy prezentują jednak zupełnie odmienny pogląd twierdząc, że cmentarz bez większego uszczerbku przetrwał II wojnę światową, a jego dewastacja miała się rozpocząć dopiero na przełomie lat 60. i 70. XX wieku. W każdym razie, rzeczywista likwidacja naziemnej części cmentarza rozpoczęła się na początku lat 70. XX w. Istniejące płyty użyto do naprawy nawierzchni ul. Waryńskiego, a splantowany teren przejęły wojska łączności. Po opuszczeniu terenu cmentarza przez wojsko na początku lat 80. XX w. zlokalizowano tu ogródki działkowe, które istnieją do dzisiaj.

Według relacji portalu Wirtualny Sztelt latem 1999 r. do Żagania przyjechała grupa Żydów, których przodkowie zostali pochowani na miejscowym cmentarzu. Chcieli odwiedzić nekropolię, ale osoba, która oprowadzała ich po mieście, twierdziła, że nie zna jego lokalizacji, nie chcąc pokazywać tego, co zostało z cmentarza. Kilku radnych Żagania próbowało doprowadzić do likwidacji ogródków, aby upamiętnić cmentarz. Obecnie jest to pusty teren.
Źródło: Wirtualny Sztelt Muzeum Polin

Czytaj również na naszym portalu

Zobacz filmik o Nowym Miasteczku